دمانس چیست؟
دمانس اصطلاحی است که به تعدادی از بیماری‌های عصبی اطلاق می‌شود و علامت اصلی آن افت عملکردی مغز است. زوال عقل یک اصطلاح کلی چتر مانند به معنای از دست دادن حافظه، زبان، حل مسئله و سایر توانایی‌های شناختی شدید است که در زندگی روزمره تداخل ایجاد کند. اختلالاتی که تحت عنوان کلی “زوال عقل” گروه بندی می‌شوند، در اثر تغییرات غیرطبیعی مغز ایجاد می‌شوند. این تغییرات باعث کاهش مهارت‌های شناختی می‌شود به نوعی که به استقلال فرد در زندگی آسیب جدی وارد می کند. انواع زوال عقل می‌تواند بر رفتار، احساسات و روابط تأثیر بگذارد. در ادامه به بررسی انواع زوال عقل می‌پردازیم.
بیماری آلزایمر
60 تا 80 درصد افرادی که زوال عقل دارند مبتلا به بیماری آلزایمر هستند. این بیماری به نام آلویس آلزایمر، دکتری که اولین بار آن را کشف کرد، نام گذاری شده است. آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده است. به این معنا که به تدریج و با گذشت زمان، قسمت‌های بیشتری از مغز آسیب را دچار آسیب می‌کند و به دنبال آن علائم بیشتری ایجاد می‌شود. علائم در ابتدا خفیف هستند اما در طی چند سال بیشتر می‌شوند. آلزایمر باعث اختلال شدید در حافظه و کارکردهای شناختی می‌شود. هم چنین افراد ممکن است علائم دیگری مانند زبان پریشی، ادراک پریشی و تغییرات خلقی داشته باشند. سن، وراثت، دیابت، فشار خون و سبک زندگی ناسالم از مهم‌ترین دلایل ایجاد بیماری آلزایمر هستند.
زوال عقل عروقی
دمانس عروقی دومین نوع شایع زوال عقل بعد از آلزایمر است. زوال عقل عروقی به دلیل کاهش خون رسانی به مغز بیمار ایجاد می‌شود. برای سالم بودن و عملکرد صحیح، سلول‌های مغز به یک منبع دائمی خون برای رساندن اکسیژن و مواد مغذی نیاز دارند. خون از طریق شبکه‌ای از عروق به نام سیستم عروقی به مغز می‌رسد. اگر سیستم عروقی داخل مغز آسیب ببیند – به طوری که رگ‌های خونی مسدود شوند – خون نمی‌تواند به سلول‌های مغز برسد و آنها در نهایت می‌میرند. این مرگ سلول‌های مغزی می‌تواند باعث مشکلات حافظه، تفکر و استدلال و در نهایت زوال عقل عروقی شود.
زوال عقل اجسام لویی
زوال عقل اجسام لویی (LBD) نوعی زوال عقل است که توسط اجسام لویی ایجاد می‌شود که توده‌های پروتئین در سلول‌های مغز هستند. در این بیماری، توده‌های کوچکی از پروتئین‌ها به نام اجسام لویی در سلول‌های عصبی مغز ظاهر می‌شوند. اجسام لویی طیفی از علائم را ایجاد می‌کنند که برخی از آنها با بیماری آلزایمر و برخی دیگر با بیماری پارکینسون مشترک است. به همین دلیل، این بیماری اغلب به اشتباه تشخیص داده می‌شود. برخی از علائم آن شامل نوسان در سطح هوشیاری، توهمات بینایی و علائمی شبیه به علائم پارکینسون است. از هر 10 نفر مبتلا به زوال عقل 1 نفر مبتلا به دمانس اجسام لویی است. این بیماری در سنین 65 سالگی به بالا ظهور می‌کند. البته ممکن در سنین پایین‌تر هم افراد مبتلا شوند. دلایل ابتلا به دمانس اجسام لویی هنوز مشخص نیست و در دست تحقیق است.
دمانس لوب‌های پیشانی و گیجگاهی (FTD)
دمانس لوب‌های پیشانی و گیجگاهی کمترین شیوع را در میان بیماری‌های زوال عقل دارد. اولین علائم قابل توجه FTD تغییرات شخصیت و رفتار و مشکلات زبانی است. در این نوع زوال عقل دو دسته از لوب‌های پیشانی و گیجگاهی در مغز آسیب می‌بینند. FTD زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های عصبی این لوب‌ها آسیب ببینند. همان‌طور که سلول‌های عصبی بیشتر و بیشتر آسیب می‌بینند و می‌میرند، بافت مغز در لوب‌های پیشانی و گیجگاهی شروع به کوچک‌تر شدن می‌کند و عملکرد آنان که شامل توجه، برنامه‌ریزی، قضاوت و ذخیره اطلاعات است، دچار افت شدید می‌شود.
