بیماری آلزایمر چیست؟
بیماری آلزایمر یک اختلال مغزی است که به مغز آسیب می‌رساند و به‌آرامی حافظه و مهارت‌های تفکر و در نهایت توانایی انجام ساده‌ترین کارها را از بین می‌برد. رسوب غیرطبیعی پروتئین‌ها، پلاک‌های سخت و درهم پیچیده‌ای را در سراسر مغز تشکیل می‌دهند. این رسوبات در عملکرد طبیعی مغز اختلال ایجاد می‌کنند. همان‌طور که پلاک‌ها رشد می‌کنند، می‌توانند ارتباط بین نورون‌ها، پیام‌رسان‌های مغز را مختل کنند. در نهایت این نورون‌ها می‌میرند و به مغز آسیب زیادی وارد می‌کنند. باعث می‌شود قسمت‌هایی از مغز شروع به کوچک شدن کند. در مراحل اولیه، ممکن است علائم زیادی وجود نداشته باشد، محققان معتقدند که آسیب تا یک دهه قبل از ظاهر شدن علائم شروع می‌شود. از دست دادن حافظه کوتاه مدت اغلب اولین علامت است. با گذشت زمان، همان‌طور که نورون‌های بیشتری آسیب می‌بینند، بیماری آلزایمر منجر به مشکلاتی در قضاوت، زبان و فرایندهای فکری و شناختی می‌شود. در نهایت، بر عملکرد توانایی و مراقبت از خود تأثیر می‌گذارد و فرد در انجام کارهای روزمره دچار مشکل می‌شود. در ادامه به بررسی عوامل متعددی که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش دهد، می‌پردازیم.
عوامل مؤثر در ایجاد بیماری آلزایمر
جهش‌های ژنتیکی
بیماری آلزایمر به طور کامل شناخته نشده است. دانشمندان بر این باورند که علت آن برای اکثر افراد، دارای عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و محیطی است. همه این عوامل ممکن است با هم کار کنند تا شرایط مناسبی را برای ایجاد بیماری فراهم کنند. یکی از دلایل بیماری می‌تواند سابقه خانوادگی باشد. افرادی که والدین یا خواهر و برادرشان به این بیماری مبتلا هستند، کمی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. با این حال، هنوز با درک جهش‌های ژنتیکی که منجر به ایجاد و پیشرفت واقعی این بیماری می‌شود، فاصله داریم.
سن
افراد با افزایش سن، در برابر عواملی که می‌توانند باعث آلزایمر شوند آسیب‌پذیرتر می‌شوند. در سال 2010، 4.7 میلیون فرد ۶۵ساله و بالاتر مبتلا به آلزایمر بودند. از این تعداد 0.7 میلیون نفر بین 65 تا 74 سال، 2.3 میلیون نفر 75 تا 84 سال و 1.8 میلیون نفر 85 سال یا بیشتر بودند.
جنسیت
آلزایمر زنان را بیشتر از مردان مبتلا می‌کند. دانشمندان دلیل آن را طول عمر بیشتر زنان می‌دانند. در نتیجه، احتمال ابتلای زنان به این بیماری در اواخر سالمندی بیشتر است. یک مطالعه در سال 2010 نشان می‌دهد که هورمون‌ها نیز ممکن است اثرگذار باشند. سطح هورمون زنانه استروژن که از مغز زنان جوان در برابر آسیب محافظت می‌کند، پس از یائسگی کاهش می‌یابد. با کاهش سطح این هورمون در سنین بالاتر، سلول‌های مغز در برابر بیماری آلزایمر آسیب‌پذیرتر می‌شوند.
سابقه آسیب مغزی
دانشمندان ارتباطی بین آسیب تروماتیک مغز و خطر بیشتر زوال عقل پیدا کرده‌اند. پس از یک آسیب تروماتیک، مغز مقادیر زیادی آمیلوئید بتا تولید می‌کند. این همان پروتئینی است که به پلاک‌های مخربی تبدیل می‌شود که نشانه آلزایمر هستند. البته این مسئله قطعی نیست که پس از آسیب مغزی؛ بتا آمیلوئید، به پلاک‌های مخرب تبدیل شود اما بااین‌حال، آسیب ممکن است خطر ابتلا به آلزایمر را در آینده افزایش دهد.
اختلال شناختی خفیف
افرادی که سابقه اختلالات شناختی خفیف دارند، در معرض افزایش خطر ابتلا به آلزایمر کامل هستند. یک اختلال شناختی خفیف لزوماً زندگی روزمره یک فرد را به طور عمده تحت‌تأثیر قرار نمی‌دهد. بااین‌حال، می‌تواند بر حافظه، مهارت‌های تفکر، ادراک بصری و توانایی تصمیم‌گیری صحیح تأثیر بگذارد.
سبک زندگی و سلامت قلب
سبک زندگی ارتباط زیادی با احتمال ابتلا به آلزایمر دارد. از آنجایی که سلامت قلب به طور خاص ارتباط نزدیکی با سلامت مغز دارد بهتر است سبک زندگی را انتخاب کنید که به سلامت قلب کمک می‌کند. برای مثال داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، ترک سیگار، کنترل دیابت و کنترل فشار خون و کلسترول برای قلب مفید است. رعایت این موارد می‌توانند مغز را سالم و انعطاف پذیر نگه دارند.
اختلالات خواب
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که خواب با کیفیت می‌تواند برای پیشگیری از بیماری آلزایمر مهم باشد. یک مطالعه در سال 2013 که در JAMA Neurology Trusted Source منتشر شد، بزرگسالان با میانگین سنی 76 سال را که این بیماری تشخیص داده نشده بودند، مورد بررسی قرار داد. کسانی که خواب بی کیفیت یا محدودی را تجربه می کردند، تجمع پلاک‌های بتا آمیلوئید در مغزشان افزایش یافته بود. البته دانشمندان هنوز مطمئن نیستند که کم خوابی دلیل آلزایمر است یا اینکه از علائم مراحل اولیه بیماری آلزایمر است. برای روشن شدن این مسئله تحقیقات بیشتری در حال انجام است.
عدم فعالیت مغز
میزان استفاده و فعالیت مغز در طول زندگی می‌تواند بر خطر ابتلا به آلزایمر تأثیر بگذارد. یک مطالعه در سال 2012 گزارش داد، افرادی که به طور منظم مغز خود را با فعالیت‌های ذهنی چالش‌برانگیز تحریک می‌کنند، رسوبات بتا آمیلوئید کمتری داشته‌اند. این فعالیت‌ها در تمام طول زندگی مهم هستند. اما تلاش‌های اولیه در میان‌سالی با بیشترین کاهش خطر همراه بود. سطوح بالاتر تحصیلات رسمی، شغل مهیج، فعالیت‌های فراغتی چالش‌برانگیز ذهنی، و تعاملات اجتماعی مکرر نیز می‌تواند از سلامت مغز محافظت کنند.
