مراقبت از مغز و انجام فعالیتهای مختلف برای حفظ پویایی مغز و حافظه
مغز یک سازه پیچیده در بدن انسان است که بیشتر از هر عضو دیگری در طول زمان تغییر و رشد میکند. مغز بسیاری از جنبههای تفکر را کنترل میکند از جمله به خاطر سپردن، برنامه ریزی، سازماندهی، تصمیم گیری و بسیاری موارد دیگر. این تواناییهای شناختی بر چگونگی انجام وظایف روزمره و توانایی زندگی مستقل، تأثیر میگذارند. همانطور که با افزایش سن سیستم بدن رو به ضعف میرود طبیعی است که عملکرد مغز و به دنبال آن حافظه، عملکردهای اجرایی و کارکردهای شناختی افراد افت خفیفی داشته باشد.
اما آیا ضعف حافظه و کاهش عملکرد مغز با افزایش سن یک روند اجتناب ناپذیر است؟
آیا همه افراد لزوماً با افزایش سن دچار ضعف در عملکردهای اجرایی و کارکردهای شناختی میشوند؟
پیش از پاسخ به این سؤالها نگاهی کوتاه بیندازیم به تغییرات مغز در دوران سالمندی
- بخشهای خاصی از مغز، بهویژه آنهایی که برای یادگیری و سایر فعالیتهای پیچیده ذهنی مهم هستند، کوچک میشوند.
- در مناطق خاصی از مغز، ارتباط بین نورونها (سلولهای عصبی) ممکن است کاهش یابد.
- امکان کاهش جریان خون در مغز وجود دارد.
- التهاب نیز که به علت پاسخ بدن به آسیب و بیماری به وجود میآید، ممکن است افزایش یابد.
این تغییرات در مغز میتواند بر عملکرد ذهنی، حتی در افراد مسن سالم نیز تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، برخی از افراد مسن ممکن است متوجه شوند که در تستهای حافظه پیچیده یا یادگیری کارهای جدید به خوبی افراد جوانتر عمل نمیکنند. با این حال، اگر زمان کافی برای یادگیری یک کار جدید به آنها داده شود، معمولاً به همان خوبی عمل میکنند. باید در نظر داشت با افزایش سن، نیاز به زمان اضافی برای یادگیری طبیعی است.
هم چنین با افزایش سن افراد ممکن است تغییرات دیگری را در عملکرد خود احساس کنند. برای مثال ممکن است:
- در یافتن کلمات و یادآوری اسامی کندتر عمل کنند
- در حفظ اطلاعات جدید با مشکل روبرو شوند
- در انجام چند کار مختلف و چندوظیفگی مشکل داشته باشند
- در توانایی نگهداری توجه و تمرکز خود بر روی یک فعالیت احساس ضعف کنند
افزایش سن ممکن است تغییرات شناختی مثبتی را نیز به همراه داشته باشد. به عنوان مثال، بسیاری از مطالعات نشان دادهاند که افراد مسن توانایی بهتری نسبت به جوانترها در سیالی واژگان، دایره واژگان گستردهتر و دانش بیشتر در مورد عمق معنای کلمات دارند. شواهد زیادی وجود دارد که نشان میدهد مغز توانایی تغییر و سازگاری را حفظ میکند تا افراد بتوانند با افزایش سن، چالشها و وظایف جدید را مدیریت کنند.
نکته مهم و قابل توجه این است که یک زندگی سالم هم از نظر جسمی و هم از نظر ذهنی میتواند بهترین دفاع در برابر تغییرات مغز در سالمندی باشد. تحقیقات نشان داده است انجام دادن فعالیتهای مختلف روزمره برای پویا نگهداشتن مغز میتواند کمک کند تا روند پیری مغز کندتر شود. برای مثال انجام فعالیتهای ورزشی، تغذیه سالم، انجام کارهای جدید، یادگیری مهارتهای جدید، کتاب خواندن و موارد دیگر میتواند کمک کننده باشد.
به همین منظور چلچلی یک چالش با عنوان چطور مراقب مغزتی را تدارک دیده است و از افراد بالای 50 سال دعوت کرده است تا در یک ویدئو از فعالیتهای روزمره مختلفی که برای فعال نگهداشتن مغزشان انجام میدهند، صحبت کنند. مهلت ارسال آثار تا 30 فروردین ماه 1401 است.
هدف این چالش این است که بتوانیم یک لیست از فعالیتهای ساده و روزمره که کمک به حفظ و تقویت عملکرد مغز میکند، تهیه نماییم. همچنین سایر افرادی که برای پویایی مغزشان فعالیت مشخصی ندارند را تشویق کنیم تا در راستای حفظ سلامت مغز و حافظهشان قدم بردارند و از فعالیت های انجام شده توسط سایرین ایده بگیرند.